هر آنچه که باید درباره اسلات های مادربرد بدانید

در دنیای مدرن امروز کمتر کسی است که تا به حال با نام «مادربرد» مواجه نشده باشد! در حالیکه تمامی لوازم الکترونیکی مصرفی به مادربرد مجهز می باشند؛ با این حال برای اکثر ما، نام مادربرد با کامپیوترها گره خورده است. از این رو قصد داریم در این مطلب از لپ مال، ضمن معرفی مختصر مادربرد و بررسی نقش آن در کامپیوتر، هر یک از اسلات های مادربرد و کاربردهای آنان را به تفکیک بررسی کنیم. زیرا انتخاب و خرید بهترین مادربرد در گرو شناسایی اتصالات و اسلات های مادربرد می باشد. با ما همراه باشید.

مادربرد چیست؟

مادربرد، برد مدار چاپی مرکزی (PCB) کامپیوتر است. به طور کلی مادربرد عملکردی مشابه با ستون فقرات در کامپیوتر را ایفاء کرده و با جای دادن تمامی سخت افزارهای حائز اهمیت برای ارائه عملکرد کامپیوتر نظیر: «پردازنده (CPU)، کارت گرافیک (GPU)، رم، هارد، اسلات های کارت های توسعه، پورت های اتصال و …» روی اسلات های خود، عملکرد کامپیوتر به عنوان یک سیستم واحد و منسجم تضمین می کند. برای ترسیم اهمیت مادربرد کافی است بگوییم که طراحی و ویژگی های مادربرد، تعیین کننده «قابلیت ها و محدودیت های کلی سیستم» است!

نقش مادربرد در سیستم های کامپیوتری

با این تفاسیر مادربرد چه نقش ویژه ای را در سیستم های کامپیوتری از خود ایفاء می کند؟ به طور کلی می توان عملکرد مادربرد را به 7 حوزه تقسیم بندی کرد، که عبارتند از:

1.     مدیریت جریان داده

·       نظارت بر فرآیند تعامل سیستم عامل با سخت افزارهای I/O مانند: «صفحه کلید و ماوس» از طریق بایوس (BIOS)

·       نظارت بر پورت های اتصال نظیر: «انواع پورت های USB» برای انتقال داده میان دو دستگاه

·       نظارت روی برقرار ماندن بستر ارتباط میان پردازنده با سایر قطعات مانند: «رم»

2.     یکپارچه سازی سیستم

·       فراهم سازی بستری واحد و یکپارچه برای قرارگیری سخت افزارها در کنار یک دیگر (از سوی سازنده)

·       عدم نیاز به «خرید مجزاء هر قطعه و نصب هر یک از آن ها توسط کاربر» و صرفه جویی در «وقت، انرژی و هزینه» کاربر

3.     بهینه سازی توزیع برق

·       اتصال کامپیوتر به منبع برق با استفاده از یک کانکتور برق

·       تبدیل جریان برق شهری به جریان برق مورد نیاز کامپیوتر

·       تقسیم و توزیع یکنواخت و بهینه جریان الکتریکی به تمامی سخت افزارها

·       مدیریت میزان جریان برق روانه شده به هر جزء کامپیوتر از طریق فناوری مدار مجتمع (IC) با اتصالات از پیش تعریف شده

·       نظارت بر جریان برق تقسیم شده و جلوگیری از هدررفت انرژی

راهنمای خرید منبع تغذیه کامپیوتر

4.     برقرارسازی ارتباط میان اجزاء مختلف

·       برقرارسازی بستر یکپارچه (فناوری مدار مجتمع) برای برقرارسازی ارتباط میان سخت افزارها

·       تسهیل و تسریع فرآیند تعامل سخت افزارها با یک دیگر برای ارائه عملکرد کامپیوتر

5.     بهبود عملکرد

·       بهبود خروجی نهایی کامپیوتر با ارائه قابلیت های مضاعف مانند: «قابلیت های صوتی و تصویری داخلی»

·       فراهم سازی بستری مناسب برای اتصال لوازم جانبی نظیر: «پرینتر» و دریافت طیف گسترده تری از خدمات از کامپیوتر

·       فراهم سازی بستری برای ارتقاء قطعات اولیه مانند: «رم، هارد و ..» و بهبود عملکرد کلی کامپیوتر

6.     بهبود قابلیت اطمینان و تجربه کاربری

·       کنترل تمامی اجزاء کامپیوتر و تضمین عملکرد صحیح و ارتباط بدون چالش آن ها با یک دیگر

·       افزایش قابلیت اطمینان و اعتماد کاربران به عملکرد «صحیح، دقیق و روان» کامپیوتر

·       بهبود تجربه کاربری

7.     بهبود بهره وری

·       کاهش پردازش های تکراری و پیکربندی های ثابت نظیر: «تنظیمات اولیه، زمان، تاریخ و …» از طریق «بایوس، EFI و UEFI از پیش نصب شده» برای بوت شدن سیستم عامل

·       فراهم سازی بستری مناسب برای بارگذاری دستورات مهم سیستم عاملی روی رم با سرعت واکشی اطلاعات بسیار پایین نسبت به هارد

اسلات مادربرد چیست؟

اسلات (Slot) یا شکاف در مادربرد کامپیوتر، یک رابط یا محل اتصال است که سخت افزارهای مورد نیاز برای ارائه عملکرد کامپیوتر را در دل خود جای می دهد. به طور کلی اغلب اسلات های مادربرد با فراهم سازی بستری مناسب برای اضافه یا تعویض کردن قطعات سخت افزاری مادربرد، به کاربران اجازه می دهند تا در صورت لزوم عملکرد سیستم را مطابق با نیازهای خود شخصی سازی کنند.

از آنجایی که انواع اسلات های تعبیه شده روی مادربرد به ابعاد مادربرد وابستگی مستقیم دارند؛ لازم است تا پیش از معرفی انواع اسلات های مادربرد، در ابتدا به انواع یا همان فرم فاکتورهای مادربرد بپردازیم.

انواع مادربرد

 در حالیکه در حالت کلی مادربردهای مناسب کامپیوترهای دسکتاپ در فرم فاکتورهای متنوعی به بازار عرضه می شوند؛ با این حال در این بخش به شرح مختصر تنها 4 مورد از محبوب ترین و رایج ترین فرم فاکتورهای مادربرد کامپیوتر دسکتاپ خواهیم پرداخت.

·       ATX

فرم فاکتور ATX به عنوان یکی از رایج ترین فرم فاکتورهای مادربردهای کامپیوترهای دسکتاپ محسوب می شود. مادربردهای دارای این فرم فاکتور دارای ابعادی در حدود «24.4 × 30.5 سانتی متری» بوده و به واسطه ارائه اسلات های توسعه متنوع و فراوان، عموماً در کامپیوترهای دسکتاپ رده بالا و گیمینگ به کار گرفته می شوند.

·       Micro-ATX

فرم فاکتور Micro-ATX در واقع یک نسخه کوچک شده از فرم فاکتور ATX است و ابعادی در حدود «24.4 × 24.4 سانتی متر» دارد. این فرم فاکتور از مادربرد به دلیل ارائه توازن میان «ابعاد» و «تعداد اسلات های توسعه» از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است و عموماً در کامپیوترهای دسکتاپ میان رده به کار گرفته می شود.

·       Mini-ITX

فرم فاکتور Mini-ITX به صورت اختصاصی برای کامپیوترهای دسکتاپ جمع و جور و کامپیوترهای کوچکی همچون: «کامپیوتر سینمای خانگی/ HTPC» طراحی شده است و ابعادی در «17 × 17 سانتی متری» دارد.

·       E-ATX

فرم فاکتور E-ATX به واسطه ابعاد بزرگ خود، از محبوبیت کمتری در میان کاربران عادی کامپیوترهای دسکتاپ برخوردار است. این فرم فاکتور دارای ابعادی در حدود «33 × 35.5 سانتی متری» بوده و عموماً در کامپیوترهای دسکتاپ فوق پیشرفته (گیمینگ یا کاری) و سرورها به کار گرفته می شود.

انواع اسلات های مادربرد

همان طور که پیش تر مطرح شد اسلات های مادربرد، به عنوان درگاه های ارتباطی، قطعات سخت افزاری را به مادربرد متصل می کنند. به طور کلی هر یک از اسلات های مادربرد وظیفه خاصی را بر عهده داشته و با استفاده از مسیرهای الکترونیکی از پیش تعیین شده، اطلاعات را میان قطعات سخت افزاری مختلف منتقل می کند. برای ترسیم اهمیت اسلات های مادربرد کافی است بگوییم که «فقدان اسلات های مادربرد» به معنای «عدم امکان نصب و استفاده از قطعات سخت افزاری» و در نتیجه «غیرقابل استفاده بودن کامپیوتر» است! اما یک مادربرد چه اسلات هایی را روی خود جای می دهد؟

v  اسلات CPU

پردازنده (CPU) عملکردی مشابه با قلب و مغز را بدن ایفاء کرده و وظیفه رسیدگی به اموری همچون: «خاموش/ روشن شدن سیستم»، «پردازش داده های دریافتی (از سوی کاربر یا سایر سخت افزارها) و اجراء محاسبات ریاضی و منطقی روی آن ها» و «تحویل داده های پردازش شده (به صورت مستقیم یا از طریق نرم افزارهای میانی مانند رم)» را بر عهده دارد. اما این قطعه حیاتی چگونه به فرم فاکتورهای مختلف مادربرد متصل می شود؟ پاسخ این پرسش، اسلات CPU یا همان سوکت پردازنده است!

اسلات CPU در واقع یک رابط فیزیکی متصل کننده پردازنده به مادربرد است. این اسلات مادربرد به آرایه ای از پین ها یا پدهایی که با پین ها یا پدهای پردازنده مطابقت دارند، مجهز بوده و قادر است تا از طریق آن ها ارتباط الکتریکی میان «پردازنده» و «مادربرد» را برقرار سازد.

از آنجایی که در حال حاضر دو کمپانی «اینتل» و «AMD» نبض بازار پردازنده های کامپیوتری را در دستان خود دارند؛ اسلات های CPU خود نیز به 2 دسته سازگار با پردازنده های این دو کمپانی، که خود انواع مختلفی دارند و هر یک از آن ها برای نسل خاصی از پردازنده های این دو کمپانی طراحی شده اند، تقسیم بندی می شود. این 2 دسته عبارتند از:

1.     سوکت های LGA

در این نوع از سوکت CPU، پین ها روی «مادربرد» و پدهای اتصال روی «پردازنده» قرار می گیرند. از آنجایی که سوکت های LGA با ساختار پردازنده های کمپانی اینتل انطباق دارند، این نوع از اسلات مادربرد عموماً در مادربردهای سازگار با پردازنده های اینتل رؤیت می شوند.

2.     سوکت های PGA

در این نوع سوکت CPU، پین ها روی «پردازنده» و حفره های اتصال روی «مادربرد» قرار می گیرند. سوکت های PGA، برخلاف سوکت های LGA، با طراحی پردازنده های کمپانی AMD سازگاری داشته و به همین دلیل عموماً این نوع از اسلات مادربرد در مادربردهای سازگار با پردازنده های AMD مشاهده می شود.

راهنمای خرید پردازنده CPU

v  اسلات رم

رم یا حافظه دسترسی تصادفی به عنوان یکی از مهم ترین سخت افزارهای یک کامپیوتر به شمار می آید. این سخت افزار وظیفه ذخیره سازی موقتی داده های حائز اهمیت برای ارائه عملکرد کامپیوتر (بارگذاری سیستم عامل و اجراء نرم افزارهای کاربردی) و تحویل فوری آن ها به سخت افزارهای تاثیرگذار بر عملکرد کامپیوتر نظیر: «پردازنده، کارت گرافیک و …» را بر عهده دارد.

مشابه با CPU، رم نیز از طریق یک اسلات مادربرد به آن متصل می شود. در حالت کلی مادربردهای سرور از رم های ظرفیت بالا، سریع و کم تأخیر «RDIMM و LRDIM» و مادربردهای لپ تاپ ها از رم های کوچک تر و دارای ظرفیت محدودتر «SO-DIMM» پشتیبانی می کنند. این در حالی است که درصد قابل توجهی از کامپیوترهای شخصی دسکتاپ، تنها با رم های UDIMM سازگار می باشند. اما رم های UDIMM چه هستند و اسلات مادربرد آن ها چه عملکردی را ارائه می دهد؟

به طور کلی رم های DIMM (ماژول حافظه خطی دوگانه) از فناوری «Double Data Rate» پشتیبانی می کنند و قادرند تا در هر چرخه کلاک کامپیوتر، داده ها را در دو نوبت انتقال دهند. این فناوری نسبت به فناوری SDR نرخ انتقال داده را به 2 برابر افزایش می دهد. علاوه بر این، نسل های مختلف این فناوری همچون: «DDR، DDR2، DDR3، DDR4 و DDR5» نسبت به نسل های پیش از خود، «ظرفیت بالاتر، پهنای باند بیشتر، سرعت انتقال داده بالاتر، مصرف انرژی کمتر و در نتیجه بهره وری بیشتری» را ارائه می دهند.

اسلات های DIMM نیز در واقع به عنوان درگاه ارتباطی و متصل کننده ماژول های حافظه رم به مادربرد عملکرد خود را ارائه می دهند. در حالت کلی هر اسلات DIMM به تعداد مشخصی از پین ها، که با پین های ماژول رم انطباق دارد، مجهز بوده و قادر است تا از طریق این پین ها ارتباط الکتریکی میان رم و مادربرد را برقرار سازد.

حتماً برای شما هم پیش آمده که در هنگام تحقیق در حوزه رم های کامپیوتری با دو اصطلاح «ماژول» و «کانال» مواجه شده باشید؛ اما از معنای هر یک از این اصطلاحات آگاهی نداشته باشید. از این رو در این بخش به صورت مختصر به شرح این دو اصطلاح و ارتباط آنان با اسلات رم (DIMM) نیز خواهیم پرداخت.

در حالت کلی اصطلاح «ماژول رم» به یک برد مدار چاپی که تراشه های حافظه رم روی آن نصب شده اند، تعلق داده می شود. از این رو می توان گفت که ماژول های رم با تعداد اسلات های DIMM نصب شده روی مادربرد ارتباطی مستقیم دارند.

به عنوان مثال رم دسکتاپ DDR5 جی اسکیل مدل Trident Z5 Royal RGB به واسطه بهره مندی از 2 ماژول دارای ظرفیت «16 گیگابایتی»، قادر است عملکردی مشابه با یک رم تک ماژوله «32 گیگابایتی» را در اختیار کاربران قرار دهد. با این حال برخلاف رم تک ماژوله 32 گیگابایتی، برای نصب این رم 2 ماژوله روی مادربرد، به وجود حداقل 2 اسلات DIMM خالی روی مادربرد نیاز خواهد بود!

از سوی دیگر، اصطلاح «کانال رم» به مسیر ارتباطی میان ماژول های رم با کنترلر حافظه (که معمولاً در پردازنده قرار دارد) اشاره دارد. به عنوان مثال در پیکربندی رم تک کاناله، تنها «یک کانال ارتباطی» و در پیکربندی دو کاناله مانند: رم Trident Z5 Royal RGB جی اسکیل، «دو کانال ارتباطی مجزاء» میان کنترلر حافظه و ماژول های رم وجود دارد.

از این رو می توان گفت که اسلات DIMM مکانی برای نصب ماژول های رم است. این در حالی است که «کانال» رم، مشابه با یک جاده، نحوه ارتباط ماژول های رم با پردازنده را تعیین می کند. با این حال شایان ذکر است که برای نصب رم دو کاناله روی یک مادربرد، لازم است تا آن مادربرد به اسلات DIMM سازگار با رم دو کاناله مجهز باشد.

چطور رم کامپیوتر بخریم؟

v  اسلات PCI

اسلات های PCI در اوایل دهه 1990 میلادی به عنوان جایگزینی برای استانداردهای قدیمی تر مانند: «ISA» روی کار آمدند. به طور کلی اسلات های PCI خود بر اساس «سرعت، ولتاژ و طول» به انواع مختلفی تقسیم بندی می شدند که برخی از رایج ترین آن ها عبارتند از:

در حالیکه اسلات های PCI به مرور زمان با اسلات های سریع تر و کم مصرف تر PCIe جایگزین شده اند و اکنون این اسلات های مادربرد تنها در سیستم های قدیمی تر مشاهده می شوند؛ با این حال به صورت مختصر به کاربردهای این نوع از اسلات های مادربرد خواهیم پرداخت. برخی از رایج ترین کاربردهای اسلات های PCI عبارتند از:

1.     کارت های صدا: اضافه کردن قابلیت های صوتی به کامپیوتر

2.     کارت های شبکه: اتصال کامپیوتر به شبکه

3.     کارت های مودم: اتصال کامپیوتر به اینترنت از طریق خط تلفن (مانند دایل آپ)

4.     کارت های توسعه USB: افزایش تعداد پورت های USB کامپیوتر

5.     کارت های توسعه سریال و پارالل: اتصال دستگاه های قدیمی تر به کامپیوتر

6.     کارت های RAID: مدیریت و افزایش عملکرد هارد دیسک ها

v  اسلات PCI Express

اسلات های PCI Express (یا به اختصار PCIe) به عنوان جدیدترین و پرسرعت ترین اسلات های توسعه مادربردهای فعلی به شمار می آیند. این دسته از اسلات های مادربرد برای نخستین بار در سال 2003 میلادی به عنوان یک نسخه ارتقاء یافته از اسلات های سازگار با استاندارد PCI توسط سازمان PCI-SIG به جامعه جهانی معرفی و به مرور زمان جایگزین اسلات های PCI و AGP مادربرد شدند. به طور کلی فناوری PCIe، و به طبع آن اسلات های PCIe، به نسل های مختلفی تقسیم بندی می شوند:

1.   PCIe 3.0

این نسل از PCIe در سال 2010 میلادی برای «کارت های گرافیک، کارت های شبکه و هاردهای SSD نوع SATA» معرفی شد و سرعت انتقال داده «8 گیگابیت بر ثانیه ای» را ارائه می دهد.

2.   PCIe 4.0

این نسل از PCIe در سال 2017 میلادی برای «کارت های گرافیک قدرتمند، هاردهای SSD پرسرعت نوع NVMe و کارت های شبکه 10 گیگابیتی» معرفی شد و سرعت انتقال داده «16 گیگابیت بر ثانیه ای» را ارائه می دهد.

3.   PCIe 5.0

این نسل، که به عنوان جدیدترین نسل از استاندارد PCIe به شمار می آید، در سال 2019 میلادی برای «کارت های گرافیک بسیار قدرتمند و هاردهای SSD نوع NVMe بسیار سریع» معرفی شد و سرعت انتقال داده «32 گیگابیت بر ثانیه ای» را ارائه می دهد.

بررسی انواع هارد SSD و کاربرد آنها

اما از اسلات PCIe مادربرد برای چه قطعاتی استفاده می شود؟

در حالت کلی اسلات های PCIe کاربردهای بسیار متنوعی دارند و برای اتصال انواع قطعات جانبی که به پهنای باند بالایی برای ارائه عملکرد خود نیاز دارند، استفاده می شوند. با این حال برخی از رایج ترین کاربردهای اسلات های PCIe عبارتند از:

1.    کارت گرافیک

کارت گرافیک یک قطعه سخت افزاری است که مسئولیت «دریافت داده های تصویری، پردازش و اجراء محاسبات ریاضی روی آن ها، تولید تصاویر و تحویل آن ها به نمایشگر برای نمایش» را بر عهده دارد. از آنجایی که کارت های گرافیک جدید گسسته برای ارائه عملکرد به پهنای باند بالایی نیاز دارند، عموماً این قطعات روی اسلات های اسلات های PCIe 4.0 یا PCIe 5.0 نصب می شوند.

کارت گرافیک مناسب مادربرد خود را چگونه پیدا کنم؟

2.    کارت شبکه

همان طور که از نام کارت شبکه پیداست، از این قطعه برای اتصال کامپیوتر به شبکه استفاده می شود. مشابه با کارت گرافیک، کارت های شبکه نیز برای ارائه عملکرد به پهنای باند بالایی نیاز داشته و از این رو کارت های شبکه 10 گیگابیتی یا بالاتر روی اسلات های PCIe نصب می شوند.

3.    هارد SSD

همان طور که می دانید در حال حاضر هاردهای SSD جایگزین هاردهای HDD قدیمی و کم سرعت شده اند. به طور کلی هارد مسئولیت ذخیره سازی دائمی اطلاعات حائز اهمیت نظیر: «فایل های اجرایی سیستم عامل و نرم افزارهای کاربردی» و داده های شخصی کاربران نظیر: «عکس، فیلم، اسناد، موسیقی ها و …» را بر عهده دارد.

هاردهای SSD نوع NVMe، در حال حاضر به عنوان سریع ترین نوع از هاردهای SSD در نظر گرفته می شوند. این هاردها برای ارائه عملکرد خود از رابط PCIe استفاده می کنند و به واسطه ارائه سرعت خواندن و نوشتن بسیار بالا، برای اجرای برنامه های سنگین و انتقال فایل های حجیم مناسب می باشند.

راهنمای خرید بهترین هارد SSD

همچنین جالب است بدانید که اسلات های PCIe بر اساس تعداد خطوط (Lane) نیز دسته بندی می شوند. در حالت کلی، تعداد خطوط اسلات های PCIe پهنای باند موجود برای انتقال داده ها را تعیین می کند؛ به طوریکه هر خط PCIe بیانگر یک کانال ارتباطی دو طرفه است. برخی از رایج ترین انواع اسلات های PCIe عبارتند از:

1.   PCIe x1

اسلات های PCIe x1 به یک خط مجهز بوده و عموماً برای کارت های توسعه نیازمند به پهنای باند کم مانند: کارت های «صدا و شبکه» استفاده می شوند.

2.   PCIe x4

اسلات های PCIe x4 دارای چهار خط بوده و برای کارت های توسعه نیازمند به پهنای باند متوسط نظیر: «هاردهای SSD و کارت های شبکه پرسرعت» استفاده می شوند.

3.   PCIe x8

اسلات PCIe x8 به هشت خط مجهز بوده و برای کارت های توسعه نیازمند به پهنای باند بالا مانند: «کارت های گرافیک میان رده» استفاده می شوند.

4.   PCIe x16

اسلات های PCIe x16 یا اسلات های PEG دارای شانزده خط بوده و برای کارت های توسعه نیازمند به بیشترین میزان پهنای باند نظیر: «کارت های گرافیک گسسته فوق پیشرفته» استفاده می شوند.

v  اسلات M.2

اسلات های M.2، نسل جدیدی از اسلات های توسعه مادربرد هستند که به واسطه ابعاد کوچک و سرعت بسیار بالای خود، انقلابی در حوزه «ذخیره سازی» و «اتصال قطعات جانبی» را به پا کرده اند. در حال حاضر می توان گفت که اسلات های mSATA و برخی از نسل های اسلات PCIe در حال جایگزین شدن با اسلات M.2 هستند. اما از این اسلات مادربرد برای نصب چه قطعاتی استفاده می شود؟

1.    هاردهای SSD نوع NVMe

اسلات های M.2 با به حداکثر رساندن سرعت خواندن و نوشتن، عملکرد هاردهای SSD نوع NVMe را به طرز چشمگیری بهبود می بخشند.

2.    کارت های Wi-Fi

اسلات های M.2 مادربرد از کارت های Wi-Fi دارای فرم فاکتور M.2 پشتیبانی می کنند و قادرند تا ضمن کاهش فضای اشغال شده در داخل سیستم، سرعت اتصال بی سیم را به طرز خیره کننده ای افزایش دهند.

در حالیکه اسلات های M.2 دارای انواع متنوعی هستند؛ با این حال می توان این دسته از اسلات های مادربرد را به 3 نوع زیر تقسیم بندی کرد:

1.   M-key

این نوع از اسلات M.2 مادربرد عموماً از رابط PCIe x4 پشتیبانی می کنند و به واسطه سرعت انتقال داده بسیار بالای خود برای اتصال «هاردهای SSD نوع NVMe و سایر قطعات سازگار با اسلات PCIe» استفاده می شوند.

2.   B-key

این نوع از اسلات M.2 مادربرد سرعت انتقال داده کمتری را نسبت به اسلات های نوع M-key ارائه داده و عموماً برای اتصال «هاردهای SSD نوع SATA و برخی از قطعات سازگار با استاندارد PCIe x2» به کار گرفته می شوند.

3.   B+M key

این نوع اسلات های M.2 مادربرد از هر دو نوع M-key و B-key پشتیبانی می کنند.

کلام پایانی

همان طور که مشاهده کردید، هر یک از اسلات های مادربرد نقشی حیاتی را در عملکرد کلی سیستم از خود ایفاء کرده و تأثیر مستقیمی بر «سرعت، پایداری و کارایی» کامپیوتر از خود بر جای می گذارند. به طور کلی انواع و میانگین تعداد اسلات های نصب شده بر روی 4 فرم فاکتور رایج مادربرد به شرح زیر است: