دلایل خراب شدن هارد اکسترنال و راه های جلوگیری از آن

در سال‌های اخیر بازار خرید هارد دیسک اکسترنال بسیار داغ بوده و برخی از مدل‌ها تا 20 ترابایت هم ارتقا یافته است. اما عمر این دستگاه‌ها چقدر است، چگونه خراب می‌شوند و چطور از آنها مراقبت کنیم تا دوام بیشتری داشته باشند؟

هارد دیسک اکسترنال معمولا برای ذخیره فایل های پرحجم، بک آپ اطلاعات و نگهداری امن از فایل های کاری یا خانوادگی مهم استفاده می شود. اما چه اتفاقی می افتد اگر هارد شما ناگهان خراب شده و دیگر کار نکند؟ در این صورت ممکن است دسترسی به اطلاعات حیاتی، با ارزش و قیمتی خود را از دست بدهید و این واقعا موقعیت ناامیدکننده‌ای است.. گرچه عمر مفید این هاردها بین ۳ تا ۵ سال است اما شما می توانید با دانستن روش های جلوگیری از خرابی، دوام آن را بیشتر کرده و از نهایت پتانسیل آن استفاده کنید. علاوه بر انجام روش های مراقبت از این وسیله حساس و باارزش، بک آپ منظم از اطلاعات آن باید اولویت اول شما باشد. اما مهم ترین دلایل خراب شدن هارد اکسترنال چیست؟ چطور می توانیم در زمان توقف و از کار افتادن هارد، اطلاعات خود را بازیابی کنیم؟

قبل از خرید هارد اکسترنال مقاله « کدام مدل هارد دیسک اکسترنال وسترن دیجیتال بهتر است؟ » را مطالعه کنید.

علائم خرابی هارد اکسترنال

هارد دیسک اکسترنال به دلیل استفاده نامناسب، درایورهای قدیمی، جفت شدن با نرم افزارهای ناسازگار در سیستم عامل های مختلف، وصل کردن و خارج کردن های متعدد از دستگاه های مختلف و قطع اتصال ناامن دچار خرابی می‌شود. 

به طور کلی دو نوع خرابی در هارد دیسک اکسترنال ایجاد می‌شود: فیزیکی و منطقی. خرابی فیزیکی یعنی هارد دیسک یا یکی از اجزای آن آسیب فیزیکی دیده یا به طور کلی از کار افتاده است؛ این خرابی باعث ایجاد مشکلاتی در بوت ویندوز و از دست رفتن اطلاعات شود. در خرابی منطقی هیچ مشکل مکانیکی در هارد وجود ندارد اما ممکن است به دلیل آسیب ایجاد شده در ساختار فایل ها یا نرم افزار آن، هارد به صورت عادی و رضایت بخش کار نکند. وقتی هارد اکسترنال دچار خرابی منطقی می‌شود، ممکن است فایل ها غیر قابل دسترسی شده یا ناپدید شوند. نشانه های خرابی هارد در ادامه آمده است.

هنگ کردن مداوم و توقف ناگهانی کامپیوتر

اگر سیستم عامل خود را روی یک هارد اکسترنال نصب کرده اید و متوجه شدید کامپیوتر شما بارها هنگ کرده و از کار می‌افتد و صفحه آبی با پیغام ایجاد خطا را نمایش می دهد، احتمالا باید علت را در هارد خود جستجو کنید. اگر با نصب مجدد، دوباره این اتفاق را تجربه کردید، می تواند علت سخت افزاری داشته باشد.

گم شدن فایل ها یا ناتوانی در باز کردن فایل ها

یکی از پرتکرارترین نشانه های خرابی هارد اکسترنال گم شدن ناگهانی فایل ها یا ناتوانی هارد در باز کردن فایل ها است. اگر موفق به باز کردن برخی از فایل ها نشدید یا آسیبی به آنها وارد شده بود یا بعضی از فایل ها ناپدید شده بودند، باید خیلی زود دست به کار شوید و اطلاعات ذخیره شده روی هارد دیسک را بازیابی کرده و به جای امنی انتقال دهید.

طولانی شدن زمان باز شدن فایل ها و پوشه ها

یکی دیگر از نشانه های خرابی هارد اکسترنال طولانی شدن بیش از حد زمان انتظار برای دسترسی به فایل ها و پوشه ها است؛ علت این اتفاق خرابی بعضی از بخش های هارد و نیاز به تکرار عملیات خوانش فایل ها قبل از دسترسی موفق است. 

افزایش تعداد بد سکتور

افزایش تعداد بد سکتور هم نشانه دیگری از خرابی هارد دیسک است که تشخیص آن هم دشوار است. بد سکتور یک سکتور از واحد ذخیره دیسک است که آسیب دائمی دیده است. وقتی یک سکتور آسیب ببیند، تمام اطلاعاتی که روی آن ذخیره شده است، از بین می ‌رود. وقتی از بخش زیادی از فضای دیسک خود استفاده کرده باشید، داده‌ های ذخیره شده در دیسک در معرض خطر قرار دارند.

صداهای عجیب

تولید صدای غیر عادی هم نشانه خرابی هارد اکسترنال است. اگر صداهای عجیب مثل کلیک کردن یا خرد کردن از هارد خود شنیدید باید به آن توجه کنید و در عین حال در سریع ترین زمان ممکن یک بک آپ از هارد خود بگیرید چون هر لحظه امکان از کار افتادن آن وجود دارد.

دلایل خرابی هارد اکسترنال

هارد درایو ممکن است هر لحظه دچار مشکل شود. دلیل خرابی هارد اکسترنال می‌تواند متفاوت باشد اما نتیجه در بسیاری از موارد، از دست رفتن کامل اطلاعات است. بنابراین بازیابی اطلاعات از هارد در اولین فرصت، ضروری است. در ادامه لیستی از مهم ترین دلایل خرابی هارد را معرفی می کنیم.

اشکال سخت افزاری یا تولید

این خطا به دلیل تامین نادرست برق، حمله ویروسی، خاموشی ناگهانی، قطعی در زمان آپگرید سخت‌ افزاری یا اشکال در زمان تولید ایجاد می‌شود. ممکن است نشانه ای زیر را حتی در هارد اکسترنال کاملا نو هم مشاهده کنید:

- عدم شناسایی هارد توسط سیستم

- ناتوانی سیستم در فرآیند بوت کردن

نوسانات برق

گاهی برق مورد نیاز هارد تامین نمی‌شود؛ ممکن است شدت برق بالا یا بسیار پایین باشد. این اتفاق همچنین زمانی که منبع برق نامطمئنی استفاده می کنید یا در جریان الکتریسیته اختلال ایجاد می شود، رخ می دهد. نشانه های آن شامل موارد زیر است:

- قطع ناگهانی هارد در زمان شروع

- عدم شناسایی هارد 

اشکال مکانیکی یا داخلی

مشکل داخلی در هارد اکسترنال به دلیل اجزای متحرک آن، بدافزار یا حمله ویروسی، بد سکتور، نارسایی برق و غیره اتفاق می افتد. این دلایل می‌تواند باعث خراب شدن هارد دیسک یا از بین رفتن اطلاعات شود. نشانه ها شامل موارد زیر است:

- صدای کلیک کردن یا خرد کردن از هارد

- ناپدید یا خراب شدن فایل ها و پوشه ها

- نمایش صفحه سیاه در زمان بوت شدن

فایل خراب

استفاده از اپلیکیشن های نامطمئن و آلوده، بستن ناگهانی برنامه های در حال اجرا، روش غلط در خاموش کردن کامپیوتر، نوسانات برق و دلایل دیگر باعث خراب شدن فایل ها و غیر قابل دسترس شدن هارد می شود. نشانه ها شامل موارد زیر است:

- فایل ها خراب یا نابود می شوند

- دسترسی به محتوای هارد غیر ممکن می شود

خطای انسانی

خطای انسانی رایج ترین دلیل خرابی هارد اکسترنال محسوب می شود. فرد می تواند با دستکاری تنظیمات رجیستری، نصب اشتباه سیستم عامل، ایجاد تغییر در ویژگی های فایل های سیستم، حذف تصادفی فایل ها و دایرکتوری ها باعث خرابی هارد شود. این نوع خطا به سختی قابل رفع شدن است. ممکن است این خطاها نه تنها آسیب سختی به هارد بزنند بلکه می توانند باعث از دست رفتن دائمی اطلاعات شوند. بنابراین از بهترین نرم افزار بازیابی اطلاعات استفاده کرده و بلافاصله اطلاعات خود را بازیابی و به جای امنی منتقل کنید.

ضربه خوردن

هارد دیسک اکسترنال دارای بخش های متحرک است و همین ویژگی آن ها را در برابر آسیب فیزیکی، آسیب پذیرتر می کند. اگر می خواهید هارد شما عمر بیشتری داشته باشد در زمان جا به جایی آن بیشتر مراقب باشید. این وسیله حساس و ظریف حتی با یک ضربه می تواند باعث خرابی گسترده شود. یکی از رایج ترین مشکلات در هارد اکسترنال، بازیابی اطلاعات از هاردهایی است که به زمین افتاده یا ضربه خورده اند و دیگر روشن نمی شوند. 

دما و رطوبت

شرایط نگهداری از هارد اکسترنال هم مهم است. دما و رطوبت می تواند تاثیر زیادی بر طول عمر هارد داشته باشد. رطوبت باعث اکسیداسیون اجزای داخلی شده و حتی کوچکترین فساد داخلی در هارد می تواند باعث هد کراش (Head Crash) شود. دمای بالا در افت کیفیت هارد اثرگذار است بنابراین همیشه آن را در دمای اتاق نگهداری کنید. در شرایطی که هارد ضربه خورده یا در دمای و رطوبت بالا قرار داشته، از متصل کردن آن به کامپیوتر خودداری کنید.

ویروسی شدن هارد

هارد دیسک اکسترنال می‌تواند با یک یا چند ویروس آلوده شود. اگر کامپیوتری که هارد خود را به آن متصل کرده اید ویروسی باشد، این ویروس می تواند به سایر دستگاه هایی که به سیستم متصل می شود و انتقال فایل بین آن ها صورت می گیرد هم گسترش پیدا کند.

روش های جلوگیری از خراب شدن هارد اکسترنال

همان‌طور که در بالاتر گفته شده هارد دیسک های اکسترنال عمر ۳ تا ۵ ساله دارند و هر چقدر مراقبت شما از آن ها بیشتر باشد، مدت طولانی تری می توانید از آن ها استفاده کنید. در ادامه به روش های جلوگیری از آسیب هارد می پردازیم.

جلوگیری از آسیب فیزیکی

عوامل فیزیکی مختلفی وجود دارند که باعث خرابی هارد می شوند که شامل گرد و خاک، آتش، نوسانات برق و غیره است. شاید مراقبت در برابر این عوامل سخت باشد اما باید بیشترین مراقبت را از دستگاه خود داشته باشید. 

بررسی منظم سلامت هارد

باید همیشه با استفاده از برنامه های Chkdsk و S.M.A.R.T سالم بودن هارد اکسترنال خود را بررسی کنید. اگر در حین بررسی‌ به مشکلی برخوردید، فورا برای رفع آن اقدام کنید.

پر نکردن بیش از حد فضای هارد

هارد خود را با اطلاعات غیرضروری پر نکنید. فایل هایی که نیاز ندارید را پاک کنید. اگر نمی خواهید فایلی را پاک کنید، آن را به حالت فشرده ذخیره کنید تا فضای کمتری اشغال کند.

مراقبت در جا به جایی

هارد دیسک خود را هر جایی پرت نکنید. این وسیله به دلیل ظرافت در ساخت و وجود اجزای متحرک به آسانی مستعد آسیب دیدن است. همیشه آن را با دقت جا به جا کرده و در صورت انتقال از جایی به جای دیگر، از جعبه آن استفاده کنید.

قرار دادن در سطح مناسب

هارد اکسترنال باید روی سطح صاف، غیر شیب دار و بالاتر از زمین قرار بگیرد. هرگونه آسیب به هارد باعث خرابی و از دست رفتن اطلاعات آن می شود.

با دقت خارج کردن USB

کابل USB هارد باید با دقت از پورت خارج شود. اگر بدون هیچ مراقبتی آن را از پورت خارج کنید، آسیب دیده و دسترسی به محتوای هارد با مشکل مواجه می شود. در صورتی که می خواهید هارد را از دستگاه جدا کنید از گزینه «Safely Remove Hardware and Eject Media» استفاده کنید. این گزینه شانس خرابی هارد را پایین می آورد. اگر اتصال هارد با دستگاه را بدون استفاده از این گزینه قطع کنید، ممکن است دفعه بعد که هارد را به سیستم وصل کنید با پیغام «USB Drive is not formatted; Do you want to format it now?» مواجه شوید. در این موارد برای استفاده مجدد از هارد مجبور به فرمت کردن آن خواهید بود.

اجتناب از گرما و رطوبت

عوامل محیطی مثل گرما و رطوبت باعث آسیب به اجزای سازنده هارد شده و ممکن است آن را برای همیشه از کار بیاندازد. بنابراین دقت کنید که دما و رطوبت محلی که هارد را در آن نگهداری می کنید، معتدل باشد.

همچنین می توانید « همه چیز درباره رنگ بندی هارد دیسک های اینترنال وسترن دیجیتال » را مطالعه کنید.

بک آپ گرفتن از محتوای هارد

با تمام مراقبت هایی که از هارد اکسترنال می کنیم ممکن است باز هم دچار آسیب شده و دسترسی به اطلاعات برای همیشه از دست برود. تهیه نسخه پشتیبان از محتوای هارد به طور منظم، ریسک نابودی اطلاعات را کاهش می دهد. 

نکته: در صورتی که با پیغام خطا، ناپدید شدن فایل ها از هارد، سرعت پایین هارد در انتقال فایل ها، عدم شناسایی هارد توسط سیستم، صداهای عجیب و مشکلاتی مشابه مواجه شدید، برای جلوگیری از نابودی محتوای هارد، فورا برای تعمیر آن توسط فرد متخصص اقدام کنید.

چند سوال متداول درباره نحوه استفاده صحیح از هارد اکسترنال

تهیه نسخه پشتیبان باید هر چند وقت یک بار انجام شود؟

پاسخ مشخص به این سوال بستگی به حجم کار و حساسیت محتوای هارد دارد. اگر فایل های شما شامل محتوای عمومی مثل تصاویر، موزیک و فایل های متنی است و گاهی مواردی را به آن ها اضافه می‌کنید، ماهی یک بار بک آپ گرفتن کافی است. اما اگر روزانه فایل هایی را به هارد اضافه می کنید، در این صورت بک آپ گرفتن روزانه ضروری است.

در زمان تولید صدا توسط هارد باید چه اقدامی انجام داد؟

فوراً آن را با استفاده از گزینه خروج امن، از سیستم قطع کنید. اگر پس از آسیب فیزیکی این صدا ایجاد شده احتمالا دچار هد کراش شده که بدترین نوع خرابی است که باعث از بین رفتن کامل اطلاعات می شود. اگر اطلاعات مهمی روی هارد اکسترنال دارید که از آنها نسخه پشتیبان تهیه نکرده اید، فورا هارد به فرد متخصص نشان دهید. به امید اینکه شاید اطلاعات بارگذاری شود، از راه‌ اندازی مجدد هارد خودداری کنید؛ این کار فقط شرایط را بدتر می کند.

آیا می توان عمر هارد دیسک اکسترنال را افزایش داد؟

بله و خیر. بله چون با مراقبت از محیط نگهداری هارد و جلوگیری از آسیب های فیزیکی می توانید تا آخرین پتانسیل هارد استفاده کنید. خیر، چون در نهایت هارد هم ممکن است به دلایل فنی روزی از کار بیافتد؛ مانند لامپ ها که در صورت مراقبت و استفاده صحیح، روزی بالاخره می سوزند.

آیا می توان هارد را دائما روشن نگه داشت؟

مهم نیست از هارد اکسترنال یا هارد دیسک اینترنال استفاده می کنید، فقط زمانی آن را روشن کنید که به آن نیاز دارید. هر چقدر هارد شما بیشتر در حال فعالیت باشد، حتی اگر از آن استفاده ای نکنید، زودتر و بیشتر فرسوده خواهد شد. 

آیا می توانم کامپیوتر را در حالی که هارد اکسترنال به آن متصل است خاموش کنم؟

در بیشتر موارد اگر به صورت استاندارد سیستم را خاموش کنید، هیچ مشکلی برای هارد ایجاد نمی شود. 

آیا داغ شدن هارد یک اتفاق عادی است؟

هارد درایوها برای انتقال فایل یا دسترسی به محتوا دائم در حال چرخش هستند. بیشتر هاردهای اکسترنال یک مجموعه از ابزارهای ریز و سخت افزار هستند که درون یک قاب کوچک گنجانده شده اند. بنابراین تا حدی گرم شدن در حین کار عادی است. اما در صورت گرمای بیش از حد، حتما به تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.

جمع بندی

همان طور که قبلاً هم گفتیم عمر یک هارد اکسترنال بین 3 تا 5 سال است اما شما می توانید با رعایت نکاتی که در این مقاله ذکر کردیم عمر آن را افزایش دهید؛ هر چند هارد هم مانند هر قطعه کامپیوتری مصرفی بعد از استفاده های متعدد دچار فرسودگی و استهلاک می شود که همین باعث کاهش عمر هارد و رسیدن به پایان خط می شود. بک آپ گرفتن های متعدد، کنترل سلامت هارد دیسک و جابجایی و نگهداری با دقت از مهمترین مواردی هستند که می توانند از مرگ ناگهانی اطلاعات ارزشمند شما جلوگیری کنند.