راهنمای کامل خرید خنک کننده پردازنده | معرفی بهترین فن CPU

بدون شک در طی دو دهه اخیر و با فراگیر شدن «اینترنت، شبکه های اجتماعی، سیستم های نظارتی و بازی های ویدیویی» و ظهور انواع «ارزهای دیجیتال»، سیستم های کامپیوتری در زندگی فردی و اجتماعی ما نقش بسیار مهمی را به خود پذیرفته و به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی تمامی ما بدل شده اند. به همین دلیل امروزه حتی کاربران دارای درک ابتدایی از دنیای کامپیوترها نیز با برخی از قطعات سخت افزاری نظیر: «پردازنده، کارت گرافیک، رم، هارد و ..» و اصطلاحات رایج در این حوزه آشنایی دارند. این در حالی است که درصد قابل توجهی از کاربران از وجود قطعات حائز اهمیتی همچون «خنک کننده پردازنده» هیچگونه اطلاعی نداشته یا در صورت آشنایی، اطلاعات محدودی از آن ها دارند! به همین دلیل در این مطلب از لپ مال قصد داریم تا شما را با دنیای جذاب خنک کننده های CPU آشنا کرده و ضمن بررسی انواع خنک کننده های پردازنده، 5 خنک کننده پردازنده برتر سال 2024 میلادی را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

اگر قصد جمع آوری یک کامپیوتر دسکتاپ دارید حتماً مقاله « راهنمای خرید قطعات برای کامپیوتر » را مطالعه کنید.

خنک کننده پردازنده چیست؟

خنک کننده CPU، به عنوان یک راهکار برای جذب یا دفع گرما تولیدشده توسط پردازنده و سایر قطعات سخت افزاری تعبیه شده در درون یک سیستم کامپیوتری (در اینجا کیس کامپیوتر دسکتاپ) طراحی شده است. به طور کلی می توان گفت که خنک کننده پردازنده با کاهش دمای CPU و جلوگیری از داغ شدن بیش از حد آن، از بروز خسارات جبران ناپذیر به CPU و سایر اجزاء سیستم جلوگیری کرده و از این طریق کارایی سیستم را به طرز قابل توجهی بهبود می بخشد. علاوه بر این خنک کننده پردازنده، به عنوان یک جزء جدایی ناپذیر از سیستم های کامپیوتری، پایداری سیستم در هنگام مواجهه با بار کاری زیاد نظیر: «استفاده همزمان از چندین نرم افزار (مالتی تسکینگ) یا «اجراء نرم افزارها و بازی های ویدیویی حجیم و پیچیده» را تضمین می کند.

اجزاء خنک کننده CPU

اغلب خنک کننده های پردازنده از یک هیت سینک، که وظیفه جذب گرما تولیدشده توسط پردازنده را بر عهده دارد، و مجموعه ای از فن ها یا یک سیستم مبتنی بر مایعات، که وظیفه هدایت گرمای جذب شده توسط هیت سینک به بیرون از کیس را بر عهده دارند، تشکیل شده اند.

اهمیت خنک کننده پردازنده

به طور کلی اجزاء سخت افزاری مانند CPU (که به عنوان مغز و قلب یک کامپیوتر در نظر گرفته می شود و بدون وجود آن امکان روشن کردن سیستم نیز وجود ندارد!) تنها در محدود دمایی مشخصی می توانند عملکرد صحیح و بدون نقصی را از خود به نمایش بگذارند. به همین دلیل خنک کننده پردازنده با جلوگیری از بروز گلوگاه حرارتی در واحد پردازش مرکزی، نقشی کلیدی را در سیستم های کامپیوتری ایفاء می کند. علاوه بر این، در شرایطی که گرمای تولیدشده توسط CPU به صورت مؤثر دفع نشود و پردازنده همواره تحت تأثیر گرما کار کند؛ به مرور زمان از طول عمر این قطعه سخت افزاری کاسته شده و بهره وری آن نیز به شدت افت خواهد کرد. همچنین نباید فراموش کرد که با پیشرفته تر شدن نرم افزارهای کاربردی، بر میزان پیچیدگی محاسبات و فرآیندهای لازم برای اجراء آن ها افزوده شده و این مسئله افزایش حجم گرمای تولیدشده توسط CPU و در نتیجه افزایش دمای آن را با خود به همراه دارد. اما وجود خنک کننده پردازنده در کدام یک از انواع سیستم های کامپیوتری از اهمیت بالاتری برخوردار است؟

·        گیمینگ

به طور کلی درصد قابل توجهی از بازی های ویدیویی مدرن و امروزی، برای ترسیم یک جو هیجان انگیز و واقع گرایانه، به «اجراء فرآیندهای پیچیده، بارگذاری و واکشی فایل های حجیم و تولید فریم ها در زمان واقعی» نیاز دارند که این مسائل می توانند پردازنده های نسبتاً قدیمی (یا حتی پردازنده های جدید اما کم توان!) را تحت فشار قرار داده و با افزایش بار کاری محول شده به آن ها، میزان گرمای تولیدشده توسط آنان را به طرز قابل توجهی افزایش دهند.

قبل از خرید یک سیستم گیمینگ، می توانید مطلب « راهنمای خرید کامپیوتر گیمینگ ارزان در سال 2024 » را مطالعه کنید.

·        ویرایش ویدیو

همان طور که می دانید، رندر و پردازش فایل های ویدیویی حجیم یک پروسه بسیار زمان بر است. از سوی دیگر در طی فرآیند ویرایش لازم است پردازنده با قدرت و ثبات بسیار بالا، در هر لحظه بر روی اجراء دستورات موردنظر تدوینگر تمرکز داشته باشد که این مسئله می تواند دمای CPU را تا حد بسیار زیادی بالا ببرد.

·        استخراج رمز ارز

به طور کلی فرآیند استخراج رمز ارز با محوریت CPU شکل می گیرد و برای استخراج انواع رمز ارزها لازم است تا پردازنده در بازه های زمانی بسیار طولانی (در برخی از موارد شبانه روزی!) با تمام قوای خود به انجام محاسبات پیچیده مرتبط با این حوزه بپردازد که این میزان از بار کاری منجر به افزایش گرمای تولیدشده توسط CPU می شود.

·        رندرینگ (سه بعدی)

همان طور که می دانید اجراء نرم افزارهای اختصاصی رندرینگ و تولید فایل های گرافیکی پیچیده سه بعدی، بار کاری بسیار زیادی را بر روی دوش پردازنده می گذارند که این مسئله منجر به افزایش تدریجی دمای CPU می شود.

از این رو عدم وجود خنک کننده پردازنده در سیستم های کامپیوتری مذکور (یا حتی وجود خنک کننده های ضعیف در آن ها!) می تواند به سرعت پردازنده را در آستانه حداکثر دمای قابل تحمل خود قرار داده و از این طریق افت عملکرد را رقم زده یا حتی آسیب های جبران ناپذیری را به پردازنده یا سایر سخت افزارها وارد کنند.

در هنگام خرید خنک کننده پردازنده به چه نکاتی توجه کنیم؟

همان طور که کمی پیش تر ذکر شد، در حال حاضر طیف متنوعی از انواع و اشکال مختلف خنک کننده های پردازنده در بازار موجود می باشند و به همین دلیل لازم در هنگام تهیه یک خنک کننده پردازنده ایده آل، ضمن در نظرگیری بودجه مالی خود، نیازهای اساسی خود را اولویت بندی کنید. به طور کلی توصیه می شود در هنگام انتخاب و خرید خنک کننده CPU به موارد زیر توجه داشته باشید:

نوع خنک کننده پردازنده

در اولین گام لازم است نوع خنک کننده را متناسب با نیازها و بودجه مالی خود تعیین کنید. انواع خنک کننده پردازنده عبارتند از:

·        خنک کننده بادی (سخت افزاری)

خنک کننده پردازنده بادی به عنوان ارزان قیمت ترین و رایج ترین انواع خنک کننده های CPU شناخته شده و در طیف گسترده ای از سیستم های کامپیوتری با کاربری های متنوع (شخصی تا گیمینگ سطح مبتدی) به کار گرفته می شوند. این نوع از خنک کننده های پردازنده به یک هیت سینک فلزی، که عموماً از جنس «مس یا آلومینیوم» است و روی پردازنده قرار داده می شود، و یک فن مجهز می باشند. در این نوع از خنک کننده های پردازنده، هیت سینک گرما را از CPU جذب کرده و فن سی پی یو (تعبیه شده بر روی هیت سینک) با دمیدن هوای خنک بر روی آن، گرما را از محل تعبیه پردازنده دور و به بیرون از کیس هدایت می کند.

·        خنک کننده مایع (سخت افزاری)

به طور کلی می توان گفت که در حال حاضر خنک کننده های مایع پردازنده به واسطه «ارزش خرید بالا» و «عملکرد بهتر و سطح نویز کمتر نسبت به خنک کننده های بادی» از محبوبیت بسیار بالایی برخوردارند. این نوع خنک کننده پردازنده از «یک پمپ و تعدادی لوله (رادیاتور) و فن های خنک کننده» تشکیل شده است که در آن مایع تعبیه شده (عموماً آب) گرمای تولیدشده توسط CPU به خود جذب می کند. سپس پمپ خنک کننده مایع پردازنده، با ایجاد گردش در آب، آن را به سمت رادیاتورها سوق داده و در آنجا چندین فن CPU گرما را به بیرون هدایت می کنند. در حال حاضر 2 نوع خنک کننده مایع پردازنده در بازار وجود دارد:

1.       خنک کننده ترکیبی (All-in-One یا AIO)

اصطلاح «AIO» به خنک کننده های مایعی که از پیش مونتاژ شده اند و برای نصب مستقیم در داخل کیس کامپیوتر آماده هستند؛ تعلق داده می شود. در حالیکه این نوع از خنک کننده های مایع پردازنده نسبت به نوع دیگر از برچسب قیمتی پایین تری برخوردارند؛ با این حال امکان شخصی سازی (ظاهری، ارتقاء فن ها یا تعویض مایع داخل لوله ها) در این نوع وجود ندارد.

2.     خنک کننده سفارشی

طبیعتاً این نوع از خنک کننده های مایع پردازنده نسبت به خنک کننده های AIO گران قیمت تر هستند و به دلیل انعطاف پذیری بالای خود، امکان شخصی سازی سیستم خنک کننده و دومنظوره سازی آن به عنوان خنک کننده ترکیبی CPU و GPU را در اختیار کاربران خود قرار می دهند. با این حال نصب این نوع از خنک کننده های مایع پردازنده بسیار پیچیده تر از نوع AIO و نگهداری از آن ها کمی سخت تر است.

·        خنک کننده غوطه وری یا Immersion (سخت افزاری)

در این نوع از خنک کننده ها تمامی قطعات کامپیوتر در یک مایع نارسانا مانند «روغن معدنی» قرار داده می شوند. با این حال این نوع از خنک کننده به دلیل هزینه و پیچیدگی بسیار بالا تنها در مراکز داده استفاده شده و در سیستم های موردنظر ما به کار گرفته نمی شوند.

تفاوت های انواع خنک کننده های پردازنده در جدول زیر با در نظرگیری 5 شاخص حائز اهمیت، تفاوت های خنک کننده های پردازنده «بادی و مایع» را بررسی می کنیم:

سازگاری

پس از تعیین نوع خنک کننده لازم است از سازگاری خنک کننده پردازنده با سایر قطعات سخت افزاری نظیر: «مادربرد» و نحوه اتصال آن به پردازنده (سوکت اتصال) اطمینان حاصل نمایید. همچنین توجه داشته باشید که ممکن است در برخی از خنک کننده های بزرگ، هیت سینک یا یکی از فن ها بر روی اسلات های رم یا PCIe تعبیه شده بر روی مادربرد قرار بگیرند. به همین دلیل توصیه می کنیم تا پیش از نهایی کردن انتخاب خود، این مسائل را (خصوصاً در مادربردهای دارای فرم فاکتور ITX) نیز در نظر بگیرید.

ابعاد فیزیکی

همان طور که می دانید کیس های کامپیوتری از منظر ابعاد فیزیکی در 4 دسته «Full-Tower/ بزرگ ترین سایز»، «Mid-Tower/ سایز متوسط»، «Mini-Tower/ سایز کوچک» و «SFF/ کوچک ترین سایز» قرار می گیرند و لازم است تا تمامی سخت افزارها (مادربرد، منبع تغذیه و ..) بر اساس ابعاد کیس انتخاب شوند. خنک کننده پردازنده نیز از این قاعده مستثنی نبوده و لازم است در هنگام انتخاب هر نوع از خنک کننده های CPU (خصوصاً خنک کننده های مایع که دارای رادیاتورهای بزرگ هستند) ابعاد فیزیکی دقیق کیس و فضاهای اختصاصی مرتبط با خنک کننده را در نظر داشته باشید.

در صورت نیاز می توانید مطلب « 9 نکته طلایی در خرید کیس کامپیوتر که باید بدانید » را مطالعه کنید.

TDP پردازنده

جالب است بدانید که مقدار گرمای تولیدشده توسط تمامی پردازنده ها «یکسان» نبوده و به همین دلیل توصیه می کنیم با در نظرگیری رتبه TDP (توان مصرفی که با معیار وات سنجیده می شود) حداکثر مقدار گرما تولیدشده توسط CPU در شرایط بار را در تخمین زده و خنک کننده قدرتمندتری را نسبت به حد آستانه توان پردازنده خود انتخاب کنید. علاوه بر این در صورت انتخاب خنک کننده متناسب با پردازنده (خصوصاً خنک کننده های بادی) در صورت قرارگیری پردازنده در زیر بار، فن ها با سرعتی پایین تر از حداکثر سرعت پشتیبانی شده توسط خود چرخیده و در نتیجه نویز سیستم به طرز قابل توجهی کاهش می یابد.

5 خنک کننده پردازنده برتر 2024

در این بخش به شرح مختصر مشخصات و ویژگی های 5 مورد از برترین خنک کننده های پردازنده سال جاری میلادی خواهیم پرداخت.

خنک کننده پردازنده CHIONE P3-240U گیم دیاس

خنک کننده پردازنده گیم دیاس مدل CHIONE P3-240U یکی از برترین خنک کننده های مایع پردازنده در سال 2024 است که برخلاف برچسب قیمتی ارزان خود، عملکرد بسیار قدرتمندی را ارائه می دهد. این خنک کننده دارای ابعاد «27 × 119 × 277 میلی متری» بوده و از طریق سوکت های « LGA 1150 / 1151 / 1155 / 1156 / 1200 / 1700 / 1366 / 2011 » اینتل و « AM5 / AM4 AM3+ / AM3 / AM2+ / AM2 / FM2+ / FM2 / FM1 / TR4 » ای ام دی به مادربرد متصل می شود.

خنک کننده پردازنده CHIONE P3-240U گیم دیاس به واسطه بهره مندی از :«2 فن سی پی یو 120 میلی متری با سرعت گردش 800 تا 2000 دور در دقیقه ای، 1 هیت سینک مسی، 1 رادیاتور آلومینیومی و 2 لوله خنک کننده» قادر است گرما را با سرعت 69.01 فوت مکعب در دقیقه و با نویز بسیار کم (در بازه 10 تا 31 دسی بلی) به صورت مؤثر دفع کند. همچنین این خنک کننده مایع پردازنده به واسطه پشتیبانی از نورپردازی ARGB بر زیبایی ظاهری کیس شما می افزاید.

خنک کننده پردازنده HYPER 212 LED TURBO ARGB کولر مستر

خنک کننده پردازنده کولر مستر مدل HYPER 212 LED TURBO ARGB یکی از مقرون به صرفه ترین خنک کننده های بادی پردازنده بازار فعلی است که از ارزش خرید (تناسب قیمت به عملکرد) بسیار بالایی برخوردار است. این خنک کننده دارای ابعاد «120 × 110 × 160 میلی متری» بوده و با سوکت های اتصال به مادربرد « LGA 2066 / 2011 / 1700 / 1200 / 1151 / 1150 / 1155 / 1156 / 1366 » اینتل و « AM4 / AM3+ / AM3 / AM2+ / AM2 / FM2+ / FM2 / FM1 » ای ام دی سازگار است.

خنک کننده پردازنده HYPER 212 LED TURBO ARGB کولر مستر به «1 هیت سینک مسی، 2 فن پردازنده 120 میلی متری Rifle Bearing با سرعت گردش 650 تا 1800 دور در دقیقه ای، 1 رادیاتور آلومینیومی و 4 لوله خنک کننده» مجهز می باشد. این خنک کننده بادی از طریق 4 پین به منبع تغذیه متصل شده و قادر است گرما را با سرعت «62 فوت مکعب در دقیقه» و نویز «8 تا 27 دسی بلی» را به بیرون از کیس هدایت کند. این در حالی است که نوارهای ARGB تعبیه شده بر روی پره های فن CPU این خنک کننده، جلوه ای جذاب را به کیس اعطاء می کنند.

خنک کننده پردازنده Kraken Z53 RGB White ان زد ایکس تی

بدون شک خنک کننده پردازنده ان زد ایکس تی مدل Kraken Z53 RGB White یکی از کاربردی ترین و جذاب ترین خنک کننده های مایع AIO موجود در بازار فعلی است. این خنک کننده مایع پردازنده دارای ابعاد «30 × 275 × 123 میلی متری» بوده و از طریق سوکت های « LGA 1700 / 1200 / 115X » اینتل یا « AM4 » ای ام دی به مادربرد متصل می شود.

خنک کننده پردازنده Kraken Z53 RGB White ان زد ایکس تی دارای «1 هیت سینک مسی، 2 فن پردازنده 120 میلی متری با سرعت گردش 500 تا 1500 دور در دقیقه ای، 1 رادیاتور آلومینیومی و 2 لوله خنک کننده» بوده و قادر است گرما را با حداکثر سرعت «52.44 فوت مکعب در دقیقه» و نویز «22 تا 33 دسی بلی» دفع کند. همچنین این خنک کننده پردازنده AIO به یک نمایشگر ال سی دی 24 بیتی با «ابعاد 2.36 اینچی، رزولوشن 320 × 320 پیکسلی و درخشندگی 650 (cd/m²)» مجهز بوده که به کاربران اجازه می دهد دمای CPU یا GPU یا حتی GIF موردعلاقه خود را بر روی آن به نمایش بگذارند. از سایر مشخصات برجسته این خنک کننده مایع می توان به «پشتیبانی آن از نورپردازی RGB و بهره مندی آن از روکش های نایلونی بر روی فن ها خنک کننده خود» اشاره کرد.

خنک کننده پردازنده ASSASSIN IV دیپ کول

خنک کننده پردازنده دیپ کول مدل ASSASSIN IV یکی از قدرتمندترین خنک کننده های بادی پردازنده در سال 2024 میلادی است. این خنک کننده با ابعاد «164 × 147 × 144 میلی متری» خود با سوکت های « LGA 2066 / 2011-v3 / 2011 / 1700 / 1200 / 1151 / 1150 / 1155 » اینتل و « AM4 / AM5 » ای ام دی سازگار می باشد.

خنک کننده پردازنده ASSASSIN IV دیپ کول به «1 هیت سینک مسی، 2 فن پردازنده FDB با ابعاد 120 و 140 میلی متری و سرعت چرخش 500 تا 1700 دور در دقیقه ای، 1 رادیاتور آلومینیومی و 7 لوله خنک کننده» مجهز می باشد. این خنک کننده بادی از طریق 4 پین به منبع تغذیه متصل شده و قادر است گرما را با حداکثر سرعت «79.1 فوت مکعب در دقیقه» و نویز «29.3 دسی بلی» از پردازنده به بیرون کیس انتقال دهد. با این حال متأسفانه برخلاف اغلب خنک کننده های پردازنده فعلی، این خنک کننده از نورپردازی RGB پشتیبانی نمی کند.

خنک کننده پردازنده ROG RYUO III 360 ARGB ایسوس

خنک کننده پردازنده ایسوس مدل ROG RYUO III 360 ARGB به عنوان یکی از قدرتمندترین خنک کننده های AIO سال جاری میلادی در نظر گرفته می شود. این خنک کننده مایع پردازنده دارای ابعاد «130 × 210 × 426 میلی متری» بوده و با استفاده از سوکت های « LGA 1700 / 1200 / 115x » اینتل یا « AM4 / AM5 » ای ام دی به مادربرد متصل می شود.

خنک کننده پردازنده ROG RYUO III 360 ARGB ایسوس دارای «1 هیت سینک مسی، 3 فن سی پی یو 120 میلی متری با سرعت چرخش 300 تا 2200 دور در دقیقه ای، 1 رادیاتور آلومینیومی و 2 لوله خنک کننده» بوده و قادر است گرما را با سرعت «70.07 فوت مکعب در دقیقه» و نویز «36.45 دسی بلی» دفع کند. همچنین این خنک کننده مایع پردازنده با طراحی زیبای خود و پشتیبانی از نورپردازی ARGB به طرز چشمگیری به زیبایی ظاهر کیس کامپیوتر کمک می کند.

کلام پایانی

به طور کلی می توان گفت که خنک کننده های بادی پردازنده نسبت به خنک کننده های مایع از برچسب قیمتی ارزان تری برخوردار بوده و به همین دلیل قادرند تا نیازهای طیف گسترده ای از کاربران را مرتفع سازند. با این حال این نوع از خنک کننده های CPU به علت سرعت چرخش بالای فن های خود از لحاظ «نویز» به عنوان پر سر و صداترین خنک کننده های موجود شناخته می شوند و به دلیل ابعاد بزرگ خود نیز ممکن است در کیس های کوچک به راحتی جای نگیرند. همچنین خنک کننده های بادی عموماً در سیستم های پیشرفته و قدرتمندی مانند «سیستم های گیمینگ حرفه ای و سطح بالا» که در اغلب موارد با استفاده از حالت «اورکلاک» عملکرد خود را ارائه می دهند، کارایی پایین تری داشته و امکان مدیریت مناسب حجم گرمای تولیدشده توسط CPU را ندارند.

از سوی دیگر خنک کننده های مایع پردازنده با برچسب قیمتی گران تر، در سیستم های مجهز به پردازنده های قدرتمند (پشتیبانی از اورکلاک) عملکرد فوق العاده ایده آلی را از خود به نمایش می گذارند. علاوه بر این به دلیل اتلاف حرارت بالاتر مایعات نسبت به گازها (هوا)، فن پردازنده این نوع از خنک کننده ها با سرعت پایین تری چرخیده و به همین دلیل سر و صدای کمتری نسبت به خنک کننده های بادی را ایجاد می کند. با این حال «برچسب قیمتی گران تر، نصب و نگهداری سخت تر نسبت به نوع بادی» و «احتمال (بسیار پایین) نشت مایعات در مدل های سفارشی سازی شده» می تواند به عنوان معایب این نوع از خنک کننده های پردازنده در نظر گرفته شود.

در نهایت فراموش نکنید که این شما هستید که «ایده آل» بودن یا نبودن هر وسیله ای را تعیین می کنید! به همین دلیل توصیه می کنیم تا پیش از اقدام به خریداری یک خنک کننده پردازنده، بودجه مالی و نیازهای کلیدی خود را به صورت شفاف مشخص کنید و سپس با در نظرگیری سایر شاخص های مذکور، خنک کننده ایده آل خود را خریداری نمایید.

سوالات رایج کاربران

چه عواملی بر روی عملکرد کلی یک خنک کننده پردازنده تأثیر می گذارند؟

از سایر عوامل تأثیرگذار بر عملکرد خنک کننده پردازنده می توان به «سرعت فن، سرعت پمپ و چگالی هیت سینک» اشاره کرد.

گلوگاه حرارتی پردازنده چیست؟

به حالتی که CPU برای جلوگیری از آسیب رسیدن به خود، نرخ کلاک خود را کاهش داده یا در برخی از شرایط حاد به صورت کلی خود را خاموش کند؛ گلوگاه حرارتی پردازنده گفته می شود.

آیا 2 فن پردازنده برای سیستم های گیمینگ کافی است؟

به طور کلی توصیه می شود در سیستم های گیمینگ از خنک کننده های مجهز به 3 فن CPU (یا حداقل یک فن ورودی در پنل جلویی و یک فن خروجی در پنل پشتی کیس) استفاده شود.